PHÁT HIỆN LOÀI CÓC MỚI TẠI VƯỜN QUỐC GIA CHƯ YANG SIN

Các nhà khoa học Việt Nam và Nga, do Nikolay A. Poyarkov (Nga) dẫn dắt, vừa công bố phát hiện một loài cóc hoàn toàn mới đối với khoa học tại Vườn quốc gia Chư Yang Sin, tỉnh Đắk Lắk, một trong những khu rừng núi cao giàu đa dạng sinh học bậc nhất Việt Nam.

Loài mới thuộc chi cóc lá châu Á (𝑳𝒆𝒑𝒕𝒐𝒃𝒓𝒂𝒄𝒉𝒆𝒍𝒍𝒂), được mô tả dựa trên phân tích tổng hợp dữ liệu hình thái và di truyền phân tử. Loài được đặt tên khoa học là 𝑳𝒆𝒑𝒕𝒐𝒃𝒓𝒂𝒄𝒉𝒆𝒍𝒍𝒂 𝒓𝒖𝒃𝒓𝒐𝒎𝒂𝒎𝒎𝒂𝒕𝒂 𝐬𝐩. 𝐧𝐨𝐯., tên tiếng Anh 𝐑𝐞𝐝-𝐧𝐢𝐩𝐩𝐥𝐞𝐝 𝐋𝐞𝐚𝐟-𝐥𝐢𝐭𝐭𝐞𝐫 𝐓𝐨𝐚𝐝, và tên tiếng Việt được đề xuất là 𝐂𝐨́𝐜 𝐥𝐚́ 𝐭𝐲́ 𝐡𝐨𝐧 𝐭𝐮𝐲𝐞̂́𝐧 𝐧𝐠𝐮̛̣𝐜 𝐜𝐚𝐦.

Loài cóc tuy nhỏ bé nhưng lại vô cùng đặc biệt

Cóc lá tý hon tuyến ngực cam là một loài có kích thước rất nhỏ, con đực trưởng thành chỉ dài khoảng 20–23 mm. Dù vậy, loài này có thể dễ dàng phân biệt với các loài cùng chi nhờ hai đặc điểm nổi bật:

• Các tuyến trên nách và tuyến ngực có màu cam đỏ rực, chưa từng ghi nhận ở bất kỳ loài nào thuộc chi Leptobrachella;

• Mặt bụng màu xám đen, phủ dày các chấm trắng li ti, tạo nên kiểu hoa văn bụng đặc trưng và khác biệt rõ rệt.

Trong quá trình khảo sát khu hệ lưỡng cư – bò sát tại tỉnh Đắk Lắk, các nhà nghiên cứu đã thu thập được hai cá thể cóc kích thước nhỏ tại Vườn quốc gia Chư Yang Sin.

Phân tích hình thái học cho thấy cả hai đều thuộc chi 𝑳𝒆𝒑𝒕𝒐𝒃𝒓𝒂𝒄𝒉𝒆𝒍𝒍𝒂, dựa trên các đặc điểm chẩn đoán điển hình. Các phân tích di truyền tiếp theo khẳng định hai cá thể này đại diện cho một loài chưa từng được mô tả trước đây.

Sinh cảnh hẹp ở rừng núi cao

Hai cá thể Cóc lá tý hon tuyến ngực cam được phát hiện cách nhau khoảng 20 mét, ẩn mình trong lớp thảm lá trên một sườn dốc râm mát, cách suối núi khoảng 300 mét, ở độ cao xấp xỉ 1.800 m so với mực nước biển.

Sinh cảnh của loài là rừng thường xanh lá rộng núi cao, với tán rừng chủ yếu là thông, tạo lớp thảm lá dày; tầng dưới thưa thớt thảm cỏ và cây bụi. Dù nằm trong khu vực được bảo vệ, khu vực này vẫn ghi nhận những tác động của con người, bao gồm khai thác gỗ chọn lọc và mở rộng đường mòn.

Sự phân bố hẹp, sinh cảnh chuyên hóa và giới hạn cao độ rõ rệt cho thấy loài mới này đặc biệt nhạy cảm trước các biến đổi môi trường, đồng thời nhấn mạnh giá trị bảo tồn quan trọng của phát hiện khoa học này.

Tình trạng bảo tồn

Cho đến nay, loài mới này chỉ được ghi nhận tại một khu vực núi cao rất hẹp trong Vườn quốc gia Chư Yang Sin, tỉnh Đắk Lắk, và mới chỉ có hai cá thể được thu thập tại một điểm duy nhất. Nhiều đợt khảo sát bổ sung sau đó nhằm tìm kiếm thêm mẫu vật đều không mang lại kết quả.

Mặc dù phân bố trong phạm vi một khu bảo tồn hợp pháp, vùng phân bố đã biết của loài cực kỳ hạn chế, và loài này dường như phụ thuộc chặt chẽ vào các sinh cảnh suối đá trong rừng thường xanh núi cao.

Các ghi nhận thực địa cho thấy những sinh cảnh này đang ngày càng chịu áp lực từ hoạt động của con người, bao gồm khai thác gỗ chọn lọc, mở rộng canh tác nông nghiệp và các hoạt động du lịch sinh thái thiếu kiểm soát.

Với mức độ chuyên hóa sinh cảnh núi cao, kích thước cơ thể nhỏ, màu sắc ngụy trang, cùng xác suất phát hiện thấp, nhiều khả năng loài này hiện đang bị ghi nhận thiếu và rất nhạy cảm trước những biến đổi vi mô của môi trường sống. Do đó, căn cứ theo các hạng mục và tiêu chí của Danh lục Đỏ IUCN, nhóm nghiên cứu đề xuất xếp loài 𝐂𝐨́𝐜 𝐥𝐚́ 𝐭𝐲́ 𝐡𝐨𝐧 𝐭𝐮𝐲𝐞̂́𝐧 𝐧𝐠𝐮̛̣𝐜 𝐜𝐚𝐦 (𝑳𝒆𝒑𝒕𝒐𝒃𝒓𝒂𝒄𝒉𝒆𝒍𝒍𝒂 𝒓𝒖𝒃𝒓𝒐𝒎𝒂𝒎𝒎𝒂𝒕𝒂 𝐬𝐩. 𝐧𝐨𝐯.) vào nhóm Sắp nguy cấp (𝐕𝐮𝐥𝐧𝐞𝐫𝐚𝐛𝐥𝐞 – 𝐕𝐔), trong khi chờ các khảo sát bổ sung nhằm làm rõ hơn phạm vi phân bố và tình trạng quần thể của loài.

Link chi tiết của công trình nghiên cứu: https://www.researchgate.net/.../398787243_A_New_Species...

Biên tập và lược dịch: Phòng Giáo dục & Truyền thông, Tổ chức Động vật Châu Á

Nguồn Fb: Vì động vật - For Animals Vietnam